Rákið burtur frá hjúnabandinum tekur til

Tá ið hjúnaband ímillum tvey av sama kyni varð gjørt lógligt í Onglandi í 2011, segði konservativi forsætismálaráðharrin, David Cameron, seg stuðla broytingini av hjúnabandsstovninum fult og heilt.

“Ja, tað snýr seg um javnrættindi,” segði hann í eini røðu, sum hann helt fyri flokkinum. “Men tað snýr seg eisini um eitt annað: trúskap. Konservativ trúgva upp á bondini, ið binda okkum. Tey trúgva, at samfelagið er sterkari, tá ið vit gera lyfti og lova at stuðla hvørjum øðrum. So eg stuðli ikki samkyndum hjúnabandi, hóast eri konservativur. Eg stuðli samkyndum hjúnabandi, tí eg eri konservativur.”

Við hesum tók Cameron – sum seinni hevur kallað hesa lógarbroyting tað, ið hann er mest errin av í sínum skeiði sum forsætismálaráðharri – undir við tí sokallaða konservativa argumentinum fyri hjúnabandi ímillum tvey av sama kyni. Hjúnabandið bindur tvey saman í eina eind. Tað økir sostatt um trúskapin, støðufestið og tryggleikan í hesi eind. Sostatt verjir hjúnabandið ímóti tí stóra skaða, sum fólk kunnu gera á seg sjálvan, hvørt annað og ikki minst síni børn í kærleiks- og kynsligum óskili. Eingin orsøk er at halda, at hjúnaband bert kann gera hetta fyri hjún av hvør sínum kyni – so hví ikki loyva tveimum av sama kyni at giftast? Er tað ikki betri at lata tvey av sama kyni giftast? Er tað ikki nærum ein moralsk skylda?

Svarið hjá konservativum, sum vilja varðveita hjúnabandið, er, at sokallað samkynt hjúnaband sær út til at vera partur av júst tí mótsatta. Stuðulin, sum hjúnaband ímillum tvey av sama kyni fær í dag, er ikki merktur av moralskum álvarsemi, hvat kærleika, parlagi og familju viðvíkur. Heldur tvørturímóti. Tað er partur av einum ráki, sum undirgrevur hesi somu virði og góðan sið annars. Fólk vilja ikki broyta hjúnabandið, av tí at tey virðismeta tað. Nei, orsøkin er, at tey ikki virðismeta tað. Hetta er ikki eitt rák, sum samkynd hava byrjað. Ferð var komið á tað, langt áðrenn nakar tosaði um sokallað samkynt hjúnaband. Men at broyta hjúnabandslógina, so tvey av sama kyni kunnu giftast, hevði verið enn eitt stig á somu leið. Tað hevði ritað í juridiskan stein ein viknaðan hjúnabandsstovn, sum komandi ættarlið mugu bera avleiðingarnar av.

Tann samfelagsbólkurin í Føroyum, sum stuðlar borgarligum hjúnabandi ímillum tvey av sama kyni mest, eru tey, sum liva saman í parlagi uttan fyri hjúnaband. 91% av teimum svaraðu ja til spurningin. Tað vil siga, at tey, sum helst vilja broyta hjúnabandið, eru tey, sum ikki sjálv hava eitt hjúnaband.

Vit hava áður víst á, at tann samfelagsbólkurin í Føroyum, sum stuðlar borgarligum hjúnabandi ímillum tvey av sama kyni mest, eru tey, sum liva saman í parlagi uttan fyri hjúnaband. 91% av teimum svaraðu ja til spurningin. Tað vil siga, at tey, sum helst vilja broyta hjúnabandið, eru tey, sum ikki sjálv hava eitt hjúnaband. Út frá hesum kann sigast, at tá ið hjúnabandið ikki longur er ein sjálvsagdur karmur um kærleika, parlag og familju, byrjar hugskotið um hjúnaband ímillum tvey av sama kyni at geva meining.

Men tað er ikki bara í Føroyum, at vit síggja hetta rákið. Nýggj og umfatandi gransking í Amerika vísir tað sama. Í ymiskum tíðarskeiðum frá 2002 til 2013 gjørdi almenna heilsuhagstovan í USA, National Center for Health Statistics, samrøður við yvir 45.000 borgarar, bæði kvinnur og menn, sum vóru í aldrinum 15-44. Í frágreiðingini, “Trends in Attitudes About Marriage, Childbearing, and Sexual Behavior: United States, 2002, 2006–2010, and 2011–2013”, verður tikið samanum eina greiða gongd burtur frá hjúnabandinum. Í staðin kemur tað at samliva uttan fyri hjúnaband, kynsligt samband uttan fyri hjúnaband (ímillum bæði hins- og samkynd), og tað at fáa børn uttan fyri hjúnaband og samkynda ættleiðing.

Sambært frágreiðingini sóu lutfalsliga fá hjúnabandið sum rætta karmin kring parlag. Spurd, um tey vóru samd í setninginum, “Eitt ungt par eigur ikki at liva saman uttan so, at tey eru gift”, svaraðu einans 28% av kvinnunum og 24% av monnunum ja. Hetta er ein minking úr ávíkavist 34% og 32% í 2002. Umleið tríggir fjórðingar av bæði kvinnum og monnum mettu tað vera í lagi, at foreldur eiga og uppala børn uttan fyri hjúnabandið. 78% av kvinnum og 69% av monnum mettu somuleiðis, at tað var í lagi, at ógiftar kvinnur eiga og uppala børn. Hesin stuðulin øktist úr ávíkavist 70% og 59% í 2002. Stuðulin fyri rættinum hjá samkyndum pørum at ættleiða vaks eisini. Úr 55% í 2002 til 75% í 2013 fyri kvinnur, og 47% í 2002 til 68% í 2013 fyri menn. Sambært frágreiðingini mettu 60% av kvinnum í 2013, at kynsligt samband ímillum tvey av sama kyni er í lagi, samanborið við 42% í 2002. 49% av monnum tóku eisini undir við hesum samanborið við 40% í 2006.

Tølini um hjúnaskilnað eru áhugaverd. Meðan stuðulin fyri tí at samliva uttan fyri hjúnaband er øktur, er stuðulin fyri hjúnaskilnaði farin niður. Tá luttakararnir fingu spurningin, “Hjúnaskilnaður er vanliga besta loysnin, tá ið eitt par ikki tykist duga at loysa trupulleikar í teirra hjúnabandi”, svaraðu 38% av kvinnunum og 39% av monnunum í 2013, at tey vóru samd. Hetta er ein lækking úr ávíkavist 47% og 44% í 2002. Samstundis svaraðu 60% av kvinnunum og 67% av monnunum játtandi, at “Tað at samliva áðrenn hjúnaband kann hjálpa at forða fyri hjúnaskilnaði”. Tað kann hugsast, at økti stuðulin, sum tað at samliva fær, kemur frá einum ótta fyri ella mótvilja ímóti hjúnaskilnaði. Tað er betri at samliva enn at giftast, tykist syrgiligi logikkurin at vera, tí bara tey, sum eru gift, skiljast.

Eitt rák er, sum ber ímóti eini breiðari semju um, at samlív eins væl kann skipast uttanfyri hjúnabandið og innanfyri. Hetta rákið er størri enn spurningurin um hjún av sama kyni, men júst hesin spurningurin spælir ein avgerandi leiklut í løtuni.

Ein greiður munur var á hugburðunum hjá teimum ymisku aldursbólkunum, ið vóru spurdir. Jú yngri bólkurin var, jú størri vóru sannlíkindini, at svarað varð játtandi til spurningarnar. Tað var ímillum tey ungu, at ein liberalur hugburður hevði bestu gróðrarlíkindini. Hetta er sostatt eitt rák, sum amerikanska samfelagið er á veg inn í við vaksandi ferð.

Um hugburðurin í Føroyum er líkur honum í Amerika, so er sannlíkt, at fleiri av teimum, sum lesa hesa grein, einki galið síggja í hesi gongdini. Tað hava tey allan rætt til. Endamálið er ikki at staðfesta, um gongdin er góð ella ring, røtt ella skeiv. Endamálið er einans at staðfesta, at ein gongd er. At eitt rák er, sum ber ímóti eini breiðari semju um, at samlív eins væl kann skipast uttan fyri hjúnabandið og innanfyri. Hetta rákið er størri enn spurningurin um hjún av sama kyni, men júst hesin spurningurin spælir ein avgerandi leiklut í løtuni. Hvussu vit sum samfelag svara spurninginum um hjúnaband ímillum tvey av sama kyni umboðar eitt avgerandi stig antin við ella ímóti rákinum, ímóti streyminum. Ynskja vit at flyta okkum frá hjúnabandinum sum breitt góðtiknum normi og meira ella minni sjálvsøgdum karmi kring kærleika, parlag og familju? Ella ynskja vit at varðveita henda stovn, sum í øldir hevur tænt og vart okkara vælferð og mentan? 

Framløga til hoyring í Trivnaðarnevndini

Hin 19. januar 2016 vórðu umboð fyri Ja til hjúnabandið boðin í Trivnaðarnevndina í Løgtinginum, har uppskotið um at broyta hjúnabandslógina, so at tvey av sama kyni kunnu giftast, varð viðgjørt. Hetta er tað, vit løgdu fram. Ávísir smálutir eru broyttir fyri at verja samleikan hjá fólki.

Góðan morgun!

Eg eiti Arni Zachariassen, og hetta er Helgi Abrahamsen, og vit umboða felagsskapin Ja til hjúnabandið.

Eg vil fyrst av øllum hjartaliga takka tykkum fyri hendan møguleikan. Tað er ein heiður at tosa við tykkum, okkara fólkavaldu, um hendan týdningarmikla spurningin. Tað eru vit í felagsskapinum ógvuliga takksom fyri.

Ja til hjúnabandið er ein lítil felagsskapur, sum varð stovnaður í august mánaði síðsta ár. Okkara endamál er at verja hjúnabandið og verja familjuna ímóti hugskotum, trýstum, kanska man kann siga álopum, sum vit meta hótta hendan virðismikla stovnin. Vit hava til endamáls at luttaka í almenna kjakinum og føra argument fram, ið stuðla hjúnabandinum og familjuni, og vit sikta eftir at gera tað á ein skynsaman og virðiligan hátt.

Vit hava eina heimasíðu og eina síðu á Facebook, har vit rímiliga javnan leggja greinar og annað tilfar út og samskifta við fólk. Vit hava eisini skipað fyri onkrum tiltaki og onkrari vitjan úr útlondum. Og so tosa vit við trivnaðarnevndir, tá ið høvið býðst.

Tað, sum eg vil tosa um í morgun er, hví vit meta, at uppskotið, sum er lagt fram fyri tingið um at broyta hjúnabandslógina, so at fólk av sama kyni kunnu giftast við hvørjum øðrum, ikki er eitt gott hugskot. Hetta er Trivnaðarnevndin, og eg má viðganga, at eg varð eitt sindur kløkkur, tá ið eg las uppskotið upprunaliga og sá, hvussu lítið pláss varð brúkt upp á at lýsa, hvørjar avleiðingarnar, ið lógarbroytingin varð mett at hava við sær. Kanska veit eg ikki nóg nógv um politikk og um lógarsmíð, men man skuldi trúð, at praktisku avleiðingarnar av einum lógaruppskoti vóru tað týdningarmesta, man tók atlit til. Og at tá ið man gjørdi lógir, so kannaði man sum fólkavaldur, hvat fólkið sigur um júst tann spurningin. Men tað er sjálvandi gleðiligt, at vit kunnu koma saman nú á henda hátt og tosa um tað.

Hjúnabandið er grundað á menniskjaliga veruleikan ella sannleikan, at vit náttúrliga eru orienterað ímóti at koma saman at nørast og vaksa í tali.

Fyri at svara spurninginum, so vil eg fyrst av øllum siga, at vit halda hjúnabandið vera ein hin týdningarmesta og mest grundleggjandi stovnin í einum samfelag. Hjúnabandið er tann juridiski og sivil-etiski stovnurin, sum eksisterar í okkara lógum, men eisini í okkara høvdi, okkara kollektivu tilvitsku, og okkara dagligu og søguligu praksis. Hesin stovnur setur ein bindandi karm rundanum familjulívið. Hjúnabandið er, við øðrum orðum, ein náttúrligur stovnur. Tí er tað, at mentanir og samfeløg kring allan heimin hava funnið upp á hjúnabandið ferð eftir ferð upp ígjøgnum søguna. Ella, um man skal vera tekniskt korrektur, so vildi eg sagt, at samfeløg ikki finna upp á hjúnabandið, men finna út av tí. Samfeløg skapa ikki hjúnabandið – samfeløg viðurkenna hjúnabandið. Orsøkin er, at hjúnabandið er grundað á menniskjaliga veruleikan ella sannleikan, at vit náttúrliga eru orienterað ímóti at koma saman at nørast og vaksa í tali, sum tað stendur skrivað. Man kann við øðrum orðum siga, at hjúnabandið er ein heildarumfatandi eind. Tað umfatar kærleikan ímillum mann og konu og tað samlív, ið tvey, sum elskað hvørt annað, náttúrliga vilja ganga inní saman og hava í felag. Tað umfatar eisini tað lív, sum – um alt riggar soleiðis, sum tað skal – náttúrliga spyrst burtur úr hesum kærleika og hesum samlívi. Samstundis umfatar tað eisini kærleikan, ið er ímillum foreldur og børn, og børn og foreldur. Soleiðis umboðar og grundfestir hjúnabandið tryggar og haldgóðar karmar rundanum grundleggjandi samfelagseindina, sum familjan er. Í hjúnabandinum verða kallkyn og kvennkyn sameind, maður og kona sameind, pápi og móðir sameind, alt við tí yvirskipaða endamáli at tryggja allarbestu korini yvirhøvur til tað lív, sum henda sameining náttúrliga skapar. Hjúnabandið halgar tískil í ein týdningarmiklan mun kærleiksfulla sambandið og tilknýtið ímillum foreldur og børn.

Eg eri nóg heppin at hava upplivað eitt gott familjulív sum barn. Eg vaks upp í einum tryggum, stabilum og góðum heimi, har límið, sum helt øllum saman, var kærleikin ímillum mammu og pápa mín. Ein kærleiki, sum varð úttryktur, viðurkendur og hátíðarhildin í formella hjúnabandslyftinum, sum tey høvdu givið hvørjum øðrum, og sum tey hildu seg til í viðgangi og mótgangi. Tey eru tann størsti íblásturin hjá mær, tá eg nú royni at vera besti maðurin, sum eg kann vera fyri mína konu, og í ein týdningarmiklan mun soleiðis at vera besti pápin, sum eg kann vera fyri okkara børn.

Í hjúnabandinum verða kallkyn og kvennkyn sameind, maður og kona sameind, pápi og móðir sameind, alt við tí yvirskipaða endamáli at tryggja allarbestu korini yvirhøvur til tað lív, sum henda sameining náttúrliga skapar.

Hinvegin, so kenni eg eisini skuggasíðuna av hesum. Í mínum dagliga lívi og arbeiði komi eg bæði í samband við og inná menniskju, sum hava tað torført. Ein felagsnevnari fyri ein meiriluta av teimum er ein torførur barndómur. Og okkara familjukor – tær umstøður, sum vit uppliva sum børn – hava ótrúliga stóran týdning. Ikki øll eru so heppin at sleppa at uppliva góð barnaár. Ring familjukor hava við sær eitt niðursett mótstøðuføri yvir fyri lívsins avbjóðingum og kann í summum førum skapa eina so mikið svára pínu í sálini, at menniskju hava torført við at yvirliva. Tað vil ikki siga, at øll, sum hava góð familjukor, klára seg væl, og at øll, sum hava minni góð familjukor, klára seg illa. Men tað er soleiðis, at okkara upplivingar og okkara umstøður í uppvøkstrinum hava stóran týdning fyri, hvussu vit klára okkum, og hvussu vit handfara lívið.

Tað, sum vit í Ja til hjúnabandið óttast fyri, tá ið tað snýr seg um uppskotið um at loyva tveimum av sama kyni at giftast, er, at hetta ger upp við kynsliga komplimentaritetin, sum higartil hevur verið ein definerandi og sjálvsagdur partur av hjúnabandinum. Hetta at kvinnur og menn eru ymisk, men koma saman og gerast eitt og gerast meir í hjúnabandinum. Hesin kynsligi komplimentaritetur liggur, sjálvandi, sum grundarlag fyri allari nøring. Tað skal ein maður og ein kvinna til at fáa eitt barn. Ikki tykkum at siga, so er eingin annar máti enn hesin. Sjálvt um vit tosa hátøkniliga um eftirgjørdan gitnað og alt møguligt, so er enn talan um eina ávísa kyknu frá eini kvinnu og eina ávísa kyknu frá einum manni. Taka vit kynsliga komplimentaritetin úr alment galdandi definitiónini av hjúnabandinum, so hava vit reint logiskt einki grundarlag longur fyri at siga, at hjúnabandið í ein neyðturviligan mun snýr seg um nøring og um barnauppaling. Tað vil siga, at hjúnabandið ikki longur fer at snúgva seg um familjuna. Tað fer ikki longur at snúgva seg um at veita børnum trygg, støðuføst og góð kor. Tað fer at snúgva seg um – og bert at snúgva seg um – ynskini, áhugamálini og romantisku kenslurnar hjá vaksnum fólkum. Meðan hjúnabandið søguliga talað hevur sameint hesi ynskini, áhugamálini og romantisku kenslurnar hjá vaksnum saman við tørvirnar og rættindini hjá børnum, so setur hendan broytta definitiónin tey vaksnu upp ímóti børnum. Nú skulu vaksin og teirra kenslur takast fram um børnini. Úrslitið er, at tørvirnir og rættindini hjá børnum verða burturgloymd. Tað er hetta, sum reint logiskt hendir, tá ið kynsligi komplimentariteturin – og harvið nøring og barnauppaling – verður tikin burtur úr hjúnabandsdefinitiónini.

Taka vit kynsliga komplimentaritetin úr alment galdandi definitiónini av hjúnabandinum, so hava vit reint logiskt einki grundarlag longur fyri at siga, at hjúnabandið í ein neyðturviligan mun snýr seg um nøring og um barnauppaling.

Hetta hava vit eisini sæð í almenna kjakinum, sum hevur verið rundanum uppskotið at broyta hjúnabandslógina. So at siga eingin av teimum, sum hevur talað fyri at broyta hjúnabandslógina, hevur tosað nakað serligt um børnini.

Hetta er tað, vit í Ja til hjúnabandið óttast. Vit óttast tær avleiðingar, sum kunnu standast burturúr tí. Og vit halda okkum samstundis kunna síggja summar av teimum avleiðingunum longu nú. Seinastu 40-50 árini er hjúnabandið minkað í tign og virðing í vesturlendskum londum, og tað hevur havt ringar fylgjur við sær. Fleiri og fleiri børn verða fødd uttan fyri hjúnaband – í nógvum førum fødd einligum mammum – og uppliva tí minni av tí tryggleika og støðufesti, sum hjúnabandið kann skapa. Fleiri og fleiri hjúnabond verða syndrað, tí at hjúnaskilnaður gerst meira og meira vanligur og góðtikin – og hetta setur djúp spor í tey børn, sum ofta liggja ímillum. Í dag er breið semja, um at kynsligur aktivitetur ikki einans hoyrir heima í hjúnabandinum, eins og hildið varð fyrr, og tí er tað vorðið gerandiskostur, at gentur gerast við barn í tannárunum – ofta uttan fyri parlag yvirhøvur – umframt at útbreiðslan av meira og minni vandamiklum kynssjúkum er økt nógv. Mett verður, at 40-50 milliónir fosturtøkur verða framdar árliga kring knøttin, og gransking vísir, at kvinnur fáa fostur tikin í avgerandi mun orsakað av vantandi fíggjarligum tryggleika – einum tryggleika, sum hjúnabandið kann hava við sær. Samstundis er fátækradømi – serstakliga fyri kvinnur og børn – vaksið í takt við, at fólk velja hjúnabandið frá. At vaksa upp uttan fyri eitt kærleiksfult hjúnaband ímillum síni biologisku foreldur er sambært serfrøðingum korrelerað við verri kropsliga og sálarliga heilsu, verri úrslit í skúlanum og á arbeiðsmarknaðinum, kriminalitet og rúsevnismisnýtslu.

Tað eru sjálvandi ikki tey, sum vilja giftast við sama kyni, sum hava gingið á odda fyri hesi gongd. Hetta hava vit hinskyndu megnað at gjørt sjálv. Men vandin við at broyta hjúnabandslógina, so at tvey av sama kyni kunnu giftast – og harvið útihýsa børnunum og familjuni frá hjúnabandinum – er, at tignin og virðingin fyri hjúnabandinum minkar enn meir. Og soleiðis verður ein hjúnabandsfatan, sum raðfestir ynski og kenslur hjá vaksnum fram um tørvir og rættindi hjá børnum, ritað í stein, og gerst hon partur av okkara lógarverki.

Fyri at taka samanum, so er tað í áhugamálunum hjá okkum øllum, men fyrst og fremst okkara børnum, sum eru okkara framtíð, at hjúnabandið verður vart og varðveitt. Vit meta, at tað at broyta hjúnabandið, so tvey av sama kyni kunnu giftast, og soleiðis logiskt talað útihýsa nøring og barnauppaling, umboðar eitt afturstig, eitt stig skeiva vegin fyri okkara samfelag. Og tí vilja vit heita á Trivnaðarnevndina og á Føroya Løgting annars at atkvøða ímóti hesum uppskotinum.

Takk fyri!

Hjúnabandið er ikki í vanda – samfelagið er

Tá ið ein genta og ein drongur møtast og forelska seg í hvør øðrum, vilja tey fegin vera saman. Og tey vilja eisini fegin vera saman. Og tá spyrst ofta eitt barn – ella fleiri – burturúr. Hjúnabandið er tað, vit kalla karmin, sum samfeløg kring knøttin í øldir oman á øldir hava sett rundanum henda veruleika. Hjúnabandið er sostatt bygt á ein grundleggjandi sannleika um menniskju.

So leingi tvey menniskju elska hvørt annað og nørast, fer tørvur at vera á hjúnabandinum. Tað er av hesi orsøk, at menniskju í so at siga øllum samfeløgum so leingi, sum søgan minnist, hava skipað seg í hjúnabond.

Sum Ryan T. Anderson orðar tað í bók síni, “Truth Overruled: The Future of Marriage and Religious Freedom”:

“Hjúnabandið er grundað á menniskjaliga sannleikan, at menn og kvinnur komplimentera hvønn annan, lívfrøðiligu sannroyndina at til nøring krevst ein maður og ein kvinna, og sosiala veruleikan at børn hava uppiborið eina mammu og ein pápa.” (loc 468)

So leingi tvey menniskju elska hvørt annað og nørast, fer tørvur at vera á hjúnabandinum.

Ella sum John Roberts, dómari í amerikanska hægstarætti, segði í sínum mótmælisskrivi til lógina, ið gjørdi samkynd hjúnabond lóglig í Amerika:

“Henda universella allýsing, at hjúnabandið er ein sameining av einum manni og einari kvinnu, er ikki søgulig tilvild. Hjúnabandið varð ikki sett á stovn orsakað av eini politiskari rørslu, uppdaging, sjúku, kríggi, átrúnaðarligari læru, ella nakrari aðrari virkandi megi í heimssøguni – og avgjørt ikki orsakað av eini fornsøguligari avgerð at útihýsa samkyndum monnum og kvinnum. Hjúnabandið tók seg upp náttúrliga orsakað av einum tørvi: at tryggja, at børn verða borin eini mammu og einum pápa, sum hava bundið seg til at ala tey upp í støðuføstu umstøðunum, sum eitt lívslangt parlag borgar fyri.”

Tað er tí týdningarmikið at hava í huga, at tá ið vit tosa um statin og um lógir, so er hjúnabandið ikki nakað, sum staturin skapar – tað er nakað, sum hann viðurkennir. Tørvurin á hjúnabandinum fer altíð at vera har, og grundarlagið ella sannleikin, sum hjúnabandið er bygt á, fer altíð at vera har. Hjúnabandið er tí ikki nakað, sum samfeløg finna uppá. Tað er nakað, sum samfeløg finna útav. Hjúnabandið fer altíð at vera har. Spurningurin er bara, um samfelagið í tess almenna embæti sum lóggevandi statur viðurkennir hjúnabandið og viðurkennir tað rætt.

Hjúnabandið er har fyri at sameina kallkyn og kvennkyn sum mann og konu, so og tí tey gerast pápi og mamma. Men vit búgva í einum samfelag, sum meir og meir vil gera upp við hjúnabandið. Hjúnabandið skal broytast, so tað ikki longur er líka umfatandi, sum tað plagdi at vera. So tað ikki longur tænir øllum endamálinum, tað plagdi at tæna. Nú skal hjúnabandið einans snúgva seg um kenslurnar hjá vaksnum fólkum. Kyn – og harvið kynsligi komplimentariteturin ímillum mann og kvinnu – er ikki longur viðkomandi. Tørvirnir og rættindini hjá børnum verða sostatt ikki longur tikin við. Hetta sokallaða hjúnabandið, sum alsamt fleiri av okkara grannalondum hava lógarfest, er tí ikki eitt veruligt hjúnaband. Tað er eitt avmarkað hjúnaband. Í besta føri eitt hálvt hjúnaband. Samfelagið kann kalla hetta “hjúnaband”, men tað er ikki veruligt hjúnaband. Tí hetta sokallaða hjúnabandið er ikki grundað á sama sannleika, sum veruliga hjúnabandið er grundað á. Tað tænir ikki sama endamáli, sum veruliga og sanna hjúnabandið tænir.

Vit búgva í einum samfelag, sum meir og meir vil gera upp við hjúnabandið.

Við at broyta hjúnabandslógina eins og mong vesturlendsk lond hava gjørt seinnu árini, er týdningurin av orðinum “hjúnaband” heilt einfalt broyttur og skiftur út. Tá ið stovnurin, sum alment verður kallaður “hjúnaband”, ikki longur grundleggjandi snýr seg um nøring og uppaling av børnum, so er “hjúnaband” ikki longur hjúnaband. “Hjúnabandið” er tá vorðið okkurt annað. (Hetta er tað, meint verður við, tá ið tað á enskum verður tosað um “the redefinition of marriage”.)

Men veruliga hjúnabandið hvørvur kortini ikki. Tí tørvurin á tí er enn har. Sannleikin, tað er bygt á, er enn har. Fólk gerast enn forelskað. Tey fáa enn børn. Og teirra parløg og teirra avkom hava enn tørv á tryggum og støðuføstum kørmum. Um samfelagið hevur gjørt av, at orðið “hjúnaband” ikki longur kann nýtast um hesar karmar, ja, so er tað óheppið. Men tað hevur í roynd og veru onga ávirkan á veruliga hjúnabandið – ella tað, sum fyrr varð rópt hjúnaband.

Tað er tí ongin orsøk at óttast fyri hjúnabandinum sjálvum. Tað fer ongan veg, so leingi menniskju enn eru menniskju. Men viðvíkjandi samfelagnum er spurningurin ein heilt annar. Hvussu verður støðan í einum samfelagi, tá ið tað ikki longur vil veita monnum og kvinnum og teirra náttúrliga avkomi bestu karmar fyri trivnaði? Hvussu verður støðan í einum samfelagi, har normurin broytist soleiðis, at tað verður minni og minni sjálvsagt, at familjur skipa seg innan fyri hjúnabandsins karmar?

Vísindini hjálpa okkum at byrja at svara hesum spurninginum:

  • Tað eru størri sannlíkindi fyri fátækradømi uttan fyri hjúnaband, bæði fyri vaksin og børn. Børnini, bæði hjá mammum, sum eru fráskildar, og mammum, sum áttu tey uttan fyri hjúnaband, uppliva trongari fíggjarlig kor enn tey, sum vaksa upp í giftum familjum. (Hetta síggja vit eisini í Føroyum, har størsti parturin av teimum børnum, sum eru í fátækraváða, eru í heimum við støkum uppihaldara.)
  • Tey børn, hvørs foreldur skiljast ella ongantíð giftast, klára seg ofta verri í skúlanum og eru í størri vanda fyri ikki at fullføra sína skúlagongd, bæði í fólkaskúla og á miðnámi, eins væl og undir hægri lesnaði.
  • Somu børn hava verri útlit fyri at fáa góð størv, tá ið tey gerast eldri.
  • Børn, sum vaksa upp uttan fyri hjúnaband, hava verri heilsuútlit. Tey eru í størri vanda fyri at roykja, at vera meira bundin at rúsevnum, at stríðast við sálarsjúku og at gera (og royna at gera) sjálvmorð. Tey eru enntá í størri vanda fyri at koma út fyri ferðsluvanlukkum.
  • Vaksin fólk, sum eru ógift, hava somuleiðis verri heilsuútlit. Tey eru í størri vanda fyri at misnýta rúsevni. Uttan mun til hvørja sjúku talan er um, so er støðan best hjá teimum, sum eru gift. Og longri hjúnabandið varir, størri er heilsugóða ávirkanin, tað hevur. (Einasti heilsuvandin, sum er knýttur at hjúnabandi, er, at fólk hava lyndi at gerast feitari, eftir at tey eru vorðin gift.)
  • Gift fólk, serliga giftir menn, liva longri enn støk fólk.
  • Dreingir, sum vaksa upp uttan fyri hjúnaband, eru í størri vanda fyri at gerast kriminellir.
  • Ógift fólk eru í størri vanda fyri bæði at fremja og uppliva harðskap. Sannlíkindini fyri harðskapi í heiminum eru minni fyri giftar kvinnur enn fyri kvinnur, sum liva ógiftar við sínum maka.
  •  Børn eru í størri vanda fyri kynsligari misnýtslu og harðskapi.

Hvussu verður støðan í einum samfelagi, tá ið tað ikki longur vil veita monnum og kvinnum og teirra náttúrliga avkomi bestu karmar fyri trivnaði?

Hetta er alt gransking, sum tikið verður samanum í bókini, “Why Marriage Matters” hjá W. Bradford Wilcox og øðrum granskarum. Í niðurstøðuni í bókini siga teir soleiðis:

“Hjúnabandið er meira enn eitt privat kensluligt parlag. Tað er eisini gott fyri samfelagið. Við hesum verður ikki sagt, at øll kunnu ella skulu giftast. Ella at eitthvørt barn, sum veksur upp uttan fyri hjúnaband, er skaðað av tí sama. Hjúnabandið er ikki undurheilivágur, sum fer at loysa allar okkara samfelagsligu trupulleikar.

Men hjúnabandið hevur týdning. Børn í vanligum giftum familjum, sum halda saman, eru meira sannlík at trívast enn børn í vanligum støkum og stjúkfamiljum og familjum, har parið samlivir. Nærsamfeløg, har góð hjúnabond eru vanlig, hava betri útlit við sær fyri børn, kvinnur og menn samanborið við nærsamfeløg, ið eru merkt av nógvum hjúnaskilnaðum, barnsburðum uttan fyri hjúnaband, samlivandi pørum og hjúnabondum við stríði og harðskapi. Haraftrat síggja vit, at fyrimunirnir, sum ein sterk hjúnabandsmentan hevur við sær, gera seg galdandi uttan mun til húðalit, etniskan uppruna og stætt.

Ja, hyggja vit almentheilsuliga eftir ávirkanini, sum hjúnabandið hevur á samfelagsligu vælferðina, so síggja vit, at henda ávirkanin er rættiliga stór.” (loc 466)

Eitt samfelag kann velja at viðurkenna hjúnabandið. Og tað kann velja ikki at viðurkenna tað. Hjúnabandið fer ongan veg, tí tað er rótfest í ósvitaligum, menniskjaligum sannleika. Men samfeløg mynda og venja menniskju upp í, hvussu tey skipa síni lív. Menniskju eru sosialar verur. Velur eitt samfelag ikki at viðurkenna hjúnabandið og verja tað og gera tað til ein part av, hvussu samfelagið verður skipað bæði alment og privat, so hevur tað stórar, skaðiligar avleiðingar.

Viknaða virðingin fyri hjúnabandinum kostar samfelagnum

Tað besta fyri langtíðar støðufestið í einum samfelag er at hava sunnar familjur. Trygdin fyri sunnum familjum er sunn hjúnabond, og saman skapa hesar familjur eitt sunt samfelag. Ósunn hjúnabond skapa hinvegin ósunnar familjur, ið síðani skapa eitt ósunt samfelag. Tí má eitthvørt samfelag taka hjúnabandið í størsta álvara.[1]

Trygdin fyri sunnum familjum er sunn hjúnabond, og saman skapa hesar familjur eitt sunt samfelag.

Tíverri er tað ikki hetta, sum vit hava upplivað í vesturheiminum seinastu hálvu øldina. Í staðin hava vit sæð eitt alsamt vaksandi tal av hjúnaskilnaðum. Við allari virðing fyri teimum, ið hava valt hjúnaskilnað sum útveg úr einum truplum hjúnabandi, so er tað neyvan nakar, ið giftist við tí fyri eyga at skiljast aftur. Hjúnaskilnaður er úrslit av einum brostnum dreymi. Tí má hjúnaskilnaður sigast at vera neiligur í útgangsstøðinum. Og tey eru mong, bæði børn og vaksin, sum hava kent tungu avleiðingarnar av hjúnaskilnaði á egnum kroppi.

Vaksandi talið á hjúnaskilnaðum ber boð um, at familjurnar tíverri ikki hava tað gott.

Vaksandi talið á hjúnaskilnaðum ber boð um, at familjurnar tíverri ikki hava tað gott. Eisini vísir henda gongd, at týdningurin, sum hjúnabandið hevur, er alsamt minkandi í borgarans eygum. Sambært enska journalistinum og høvundanum Peter Hitchens eigur seksuella kollveltingin í 60’unum ein stóran leiklut í hesum. Í blogginum “So mikið fyri pápadagin – í einum landi, har faðirskapur er við at doyggja út” frá 2013 skrivar Hitchens soleiðis:

“Ein eldfim kjarna í kollveltingini var broytingin í lógini um hjúnaskilnað frá 1969. Henda broyting var væl dámd og varð móttikin sum vælvild mótvegis teimum, ið vóru fangað í kærleiksleysum hjúnabondum. Nú var nógv lættari at sleppa burtur úr einum truplum hjúnabandi enn at stríðast fyri at bjarga tí.

Tá hetta var vorðið vanligt, broyttist hjúnabandið við rúkandi ferð frá at vera eitt lívslangt lyfti til at vera eitt val um lívsstíl… Menn byrjaðu at hugsa, at hjúnabandið ikki var vert alt stríðið. Og p-bollin og frí fosturtøka (sum eisini hoyrdu til kollveltingina í 60’unum) gjørdu, at skundbrúdleyp (orsakað av at drongur hevði gjørt gentu við barn) ikki vóru neyðug longur.”

Hvørji eru so úrslitini av hesum í dag? Hitchens skrivar:

“45 ára langa stríðið, sum tjóðin hevur ført ímóti siðbundnu familjuni, hevur eydnast so væl, at næstan 50% av øllum 15 ára gomlum ikki longur búgva saman við báðum foreldrunum.”

Og Hitchens heldur fram:

“Kostnaðurin fyri faðirloysi er nú heili 49 mia. pund (490 mia. kr.) árliga. Hetta er hægri enn fíggjarætlanin fyri okkara verjupolitikk… Henda upphædd, sum í løtuni kostar hvørjum skattgjaldara 1.541 pund (15.410 kr.) árliga, veksur støðugt, og er hækkað við næstan einum fjórðingi síðani 2009.

Fýra av tíggju børnum, sum vaksa upp hjá mammuni – næstan 1,2 mió. – hava onki samband við pápan.

Familjumynstrið hevur týdning. Hagtøl vísa, at ung, sum koma úr brotnum heimum, eru í tvífalt so stórum vanda fyri at fáa atferðartrupulleikar í mun til tey, ið koma frá støðuføstum heimum. Tað er meiri sannlíkt, at hesi fyrru gerast tunglynt, fáa rúsevnis- ella rúsdrekkatrupulleikar, klára seg illa í skúlanum og enda við at liva í lutfalsligum fátækradømi.

Sannlíkindini fyri at gerast við barn sum tannáringur eru 7-8 ferðir hægri fyri gentur við fráverandi pápum (sambært gransking í USA og Ný Sælandi) í mun til tær, sum hava havt gott samband við pápan.

Hinvegin er sambandið millum hjúnaband og góða heilsu so sterkt, at ein gransking vísti, at heilsufyrimunirnir við at giftast vóru eins stórir sum at gevast við at roykja.”[2]

Her er sostatt greitt samband millum eina viknandi virðing fyri hjúnabandinum og vaksandi samfelagstrupulleikar av alskyns slagi. Ein slík gongd kostar tí samfelagnum ógvuliga nógv.

Her er sostatt greitt samband millum eina viknandi virðing fyri hjúnabandinum og vaksandi samfelagstrupulleikar av alskyns slagi. Ein slík gongd kostar tí samfelagnum ógvuliga nógv. Ikki bert í krónum og oyrum, men fyrst og fremst menniskjansliga. Og her tosa vit ikki bert um eitt, men fleiri ættarlið, sum koma at kenna sviðan av hesum.[3]

Í Bretlandi er framtíðin sostatt í upploysn, tí at hjúnabandið er í upploysn. Havast skal í huga, at so ring var støðan, áðrenn hjúnabandslógin í Bretlandi varð broytt til at fevna um annað enn mann og konu. Við broytingini viknar virðingin fyri hjúnabandinum enn meira, og tað fær upp aftur aðrar og meiri umfatandi samfelagsligar avleiðingar.[4]

Støðan í Bretlandi átti at verið eitt ávarandi fyridømi fyri okkum.

Gongdin tykist vera tann sama í Føroyum. Hjúnaskilnaðirnir seinastu 10 árini eru hægri enn nakrantíð áður. Og nú er ætlanin eisini at broyta hjúnabandslógina. Men støðan í Bretlandi átti at verið eitt ávarandi fyridømi fyri okkum.

[1] http://www.thepublicdiscourse.com/2014/05/13108/.

[2] http://hitchensblog.mailonsunday.co.uk/2013/06/so-much-for-fathers-day-in-a-country-where-fatherhood-is-dying-out.html (mín týðing).

[3] http://www.centreforsocialjustice.org.uk/UserStorage/pdf/Pdf%20reports/CSJ_Fractured_Families_Report_WEB_13.06.13.pdf.

[4] http://www.thepublicdiscourse.com/2014/01/11880/.

Hinskynd hava skyldina, at hjúnabandið er í fríum falli

Í seinastuni hava nógvir amerikanarar válkað sær í hyklinum hjá fleiri kendum persónum, ið eru vorðnir avdúkaðir sum brúkarar á eini ótrúskapsheimasíðu, kallað Ashley Madison. Teldusníkarnir hava tó avdúkað nakað, sum hevur nógv størri týdning: óhugnaliga høga talið á teimum, sum skrivaðu seg upp til síðuna – heilar 33 mió. menniskju. Hesi skelkandi hagtølini minna okkum á, at kynslig freisting er vandamikil fyri øll. Eisini vísir hetta, hvussu langt modernaða samfelagið hevur flutt seg frá tí fatan, at hjúnabandið er ein varandi og serstøk eind.

Summi fólk hava kanska hug til at geva samkyndum skuldina fyri, at hjúnabandið er í upploysn. Men avdúkingin í sambandi við heimasíðuna hjá Ashley Madison vísir, at hinskynd hava ábyrgdina av hesum.

Langt áðrenn nakað kjak var um samkynd, høvdu alt ov mong hinskynd tikið eina vánaliga og liberala ideologi um seksualitet til sín.

Langt áðrenn nakað kjak var um samkynd, høvdu alt ov mong hinskynd tikið eina vánaliga og liberala ideologi um seksualitet til sín. Henda ideologi spratt úr seksuellu kollveltingini. Tað vóru hinskynd, sum í 60’unum og 70’unum byrjaðu at liva, sum um hjúnabandið bert skuldi vara líka leingi sum teirra romantisku kenslur vardu. Tað merkti, at “so leingi vit bæði liva” varð skift út við “so leingi vit bæði elska”. Um eitt hjúnaband bert snýr seg um, at vaksin játta sínar romantisku kenslur fyri hvørjum øðrum, so er ongin grundgeving fyri, at hjúnabandið skal vara við, at tað skal avmarkast til tveir persónar, ella at tað skal vera eyðkent av kynsligum trúskapi.

Sum eitt úrslit av hesum vórðu tað at búgva saman ógift, hjúnaskilnaður uttan orsøk, kynslív uttan fyri hjúnaband, barnsburður uttan fyri hjúnaband, pornografi og “hook-up” mentanin normaliserað. Øll hesi viðurskifti stuðlaðu upp undir at oyðileggja hjúnabandsmentanina. Samkynt hjúnaband var ikki orsøkin til nakað av hesum. Ashley Madison var heldur ikki orsøkin. Heldur eru broytingin av hjúnabandinum og heimasíðan tað sjálvsagda úrslitið av hesum trupulleikum. Trupulleikin er, at hesar niðurstøður fylgja í kjalarvørrinum av eini logikkrøð, sum hevur sín uppruna í fullkomiliga følskum fortreytum.

Og tað er á hesar følsku fortreytirnar, sum siga “kærleiki = kærleiki”, at Justice Kennedy grundaði sína meining í hægstarætti á, tá hann broytti hjúnabandslógina í øllum USA. Tá samanum kemur, so varð løgfrøðiliga broytingin av hjúnabandslógini gjøgnumførd bert 50 ár eftir, at mentanarliga broytingin var farin fram. Og henda mentanarliga broyting hevur mong brotin hjørtu og heim á samvitskuni.

Tí við at gera hjúnabandið til ein kynsneutralan og romantiskan stovn verður ein misskilt hugsjón um menniskjaligan seksualitet ritað í stein.

Tað er ein misskiljing at halda, at broytingin av hjúnabandinum fer at gera alt betri. Í staðin fer hon bert at gera alt verri. Tí við at gera hjúnabandið til ein kynsneutralan og romantiskan stovn verður ein misskilt hugsjón um menniskjaligan seksualitet ritað í stein. Boðskapurin verður tá, at vaksin, ið játta sínar romantisku kenslur fyri hvørjum, skulu gera tað, sum slík vaksin hava hug til at gera. Tað merkir, at kærleiki er kærleiki, uttan mun til hvat fyri slag – tað verið seg kyn, tal av makum ella longd í tíð – vit ynskja. Leiðandi fólk í LGBT hava enntá skotið upp, at kynslív uttan fyri hjúnaband átti at verið normaliserað, og at samkynt hjúnaband kundi lært hinskynd fyrimunirnar við hesum.

T.d. sigur Andrew Sullivan, at “opinleikin” í samkyndum parløgum kundi styrkt bondini millum menn og konur teirra: “í samkyndum sambondum ger opinleikin í sáttmálanum, at sannlíkindini eru størri fyri, at hesi sambond yvirliva, enn at hinskynd sambond yvirliva. … Tað er meiri sannlíkt, at tveir menn skilja tørvin á at fara út um hjúnabandið at lætta av sær, enn at maður og kona skilja tað. … Hetta kundi uttan iva styrkt og upplýst mong hinskynd sambond.” Samkyndi aktivisturin Dan Savage er samdur. Í 2011 var ein grein um Savage í New York Times. Yvirskriftin var “Giftur, og ótrúskapur hoyrir við”. Henda grein lærdi amerikanarar nýggja hugtakið “monogamish”. Hetta eru sambond, har makar loyva kynsligum ótrúskapi, bert makarnir eru erligir viðvíkjandi hesum. Í greinini stendur: “Savage sigur, at ein meira smidligur hugburður kann vera júst tað, sum teimum hinskyndu tørvar.” Tá samanum kemur, “gevur kynsligt afturhaldni bert fólki óverulig útlit um tey sjálvi og teirra makar.”

Um tí tú ert ímóti Ashley Madison vegna hulinskapin og svikið, sum heimasíðan leggur upp til, so er ein ótrúskapsheimasíða sum t.d. OpenMinded.com kanska nakað fyri teg. Henda heimasíða virkar fyri ærligheit í sambandi við sonevnda “etiskan ótrúskap”.

Hetta kann í grundini geva meining, tá tú ikki longur heldur, at hjúnabandið snýr seg um at sameina mann og kvinnu sum hjún í eini varandi og serstakari eind, har tey gerast mamma og pápi hjá teimum børnum, sum møguliga spyrjast burturúr. Um hjúnabandið bert snýr seg um at játta romantiskar kenslur hjá vaksnum, so verður trupult at finnast at OpenMinded.com og “monogamish” møguleikum.

At varðveita hjúnabandið millum mann og kvinnu er einasti háttur at varðveita fyrimunirnar við hjúnabandinum sum ein serstakur og varandi stovnur.

Við at broyta okkara løgfrøðiligu fatan av hjúnabandinum – og harvið broyta okkara mentanarligu fatan enn meira – fer tað at ávirka samfelagið alt, sum tað er. Av tí at okkara lóg lærir skeivt um hjúnabandið, fer tað at gerast torførari hjá fólki at liva í einum sonnum hjúnabandi.

Sum tíðin gongur, og fólk fara at taka hesa nýggju hugsjón um hjúnabandið til sín, fer hjúnabandið at hava eina alsamt minni stabiliserandi ávirkan. Søgan um mentanarligu broytingina av hjúnabandinum seinastu 50 árini prógvar júst hetta. Løgfrøðiliga broytingin fer bert at fastlæsa hugsjónina, økja um skaðan og gera tað enn truplari at koma burtur úr hesum aftur.

Men um færri fólk fara at liva í varandi og serstøkum hjúnabondum, so fara færri fólk at heysta ágóðarnar, sum hesin stovnur gevur – ikki bert makar, men eisini børn. At varðveita hjúnabandið millum mann og kvinnu er einasti háttur at varðveita fyrimunirnar við hjúnabandinum sum ein serstakur og varandi stovnur. Hvussu kann lógin t.d. læra, at pápar eru neyðugir, tá hon alment hevur gjørt teir til valmøguleikar?

Gølan við Ashley Madison átti at fingið okkum øll somul at umhugsa av nýggjum, hvønn týdning hjúnabandið hevur. Og meðan samkynd als ikki skulu lastast fyri, at hjúnabandsmentanin er í fríum falli, so er broytingin av hjúnabandslógini bæði eitt sjúkueyðkenni og ógvuliga sannlíkt nakað, sum fer at gera støðuna enn verri.

Grein er týdd úr enskum. Upprunaheitið er “Heterosexuals Are to Blame For the Breakdown of Marriage” eftir Ryan T. Anderson.

Hví eru myndugleikarnir áhugaðir í hjúnabandinum?

Børn hava tað betri, um tey vaksa upp við einum pápa.

Tað heldur Barack Obama eftir øllum at døma. Sum amerikanski forsetin sjálvur greiðir frá í virðisløntu bókini, Dream From My Father, so er tað trupult at vaksa upp uttan ein pápa. Og tað ger lívið truplari. Avbjóðingarnar gerast fleiri og størri. Pápadagin, 15. juni í 2008, segði Obama forseti soleiðis í eini røðu:

Vit kenna hagtølini: Børn, sum vaksa upp uttan ein pápa eru fimm ferðir so sannlík at liva í fátækradømi og at gera brotsgerðir, níggju ferður so sannlík at gevast í skúlanum, og tjúgu ferðir so sannlík at enda í geglinum. Sannlíkindini eru størri fyri, at tey fara at hava atferðartrupulleikar ella at rýma heimanífrá, ella sjálv at gerast foreldur í tannárunum. Og grundarlagið undir okkara nærsamfelagi gerst veikari av tí sama.

Barack Obama er sjálvur prógv fyri, at eingin lagna er ritað í stein. Tey eru nógv, sum hóast álvarsamar avbjóðingar, klára seg framúr væl. Og tað er alt rós vert. Men tað hevði verið betri um pápin var har.

Tí tað er best fyri børn at vaksa upp í einum heimi, har bæði teirra biologisku foreldur liva í einum góðum hjúnabandi.

Tí tað er best fyri børn at vaksa upp í einum heimi, har bæði teirra biologisku foreldur liva í einum góðum hjúnabandi.

Child Trends, ið er ein amerikanskur stovnur, sum granskar í barnavælferð, tók samanum soleiðis:

Tað er ikki bara tað, at tvey foreldur eru til staðar … men tað, at tvey biologisk foreldur eru til staðar, tykist stuðla menningini hjá børnum. …

Gransking vísir greitt, at familjuformur hevur týdning fyri børn, og at tann familjuformurin, sum hjálpir børnum mest, er familjan, har tvey biologisk foreldur liva í einum hjúnabandi uttan stórvegis stríð. Børn í familjum, har bert annað av foreldrunum er til staðar, børn, sum verða fødd ógiftari mammu, og børn í stjúkfamiljum ella familjum, har foreldrini liva saman ógift, eru í størri vanda at fáa vánalig úrslit. … Tað er tí vert, fyri barnsins skyld, at stuðla sterkum, haldgóðum hjúnabondum ímillum biologisk foreldur. (s. 1 og 6)

Breið semja er um hetta í samfelagsvísindaligari gransking: tað, sum er best fyri børn, er, tá teirra biologisku foreldur liva saman í einum góðum hjúnarbandi.

Sunn børn gerast sunn vaksin, og sunn vaksin skapa sunn samfeløg.

Og tað er tí, at myndugleikarnir eru áhugaðir í hjúnabandinum. Tað er ikki tí, at teir hava nakran serligan áhuga í romantikki ella forelskilsi. Teir eru áhugaðir í børnum. Ella, teir eru áhugaðir í, at nýggir borgarar í samfelagnum fáa tey allarbestu korini at vaksa upp í. At úrslitið av framleiðsluni av nýggjum borgarum, fyri at brúka eina mekaniska mynd, verður tað besta, sum til ber. Sunn børn gerast sunn vaksin, og sunn vaksin skapa sunn samfeløg.

Í ljósinum av hesum er tað ikki eitt gott hugskot at broyta hjúnabandslógina. Tí tá gerast biologisk foreldur og náttúrligi, kynsligi komplimentariteturin, ið tey umboða, bert ein valmøguleiki av fleiri. Nøring er av náttúru ómøgulig hjá einum samkyndum pari, og tí fer eitthvørt barn, sum veksur upp hjá einum samkyndum pari, altíð at sakna annað (eins og í eftirgjørdum gitnaði) ella bæði (í sambandi við ættleiðing) av sínum biologisku foreldrum. Og tvær kvinnur ella tveir menn kunnu ikki bjóða einum barni tað sama, sum ein kvinna og ein maður kunnu.

Tískil eiga myndugleikarnir at stuðla tí familjuforminum, sum gevur børnum best kor. Hesin er siðbundna hjúnabandið.

Tað stendur einum og hvørjum føroyingi frítt at skipa síni familjuviðurskifti soleiðis, sum hon ella hann hevur hug til. Tað frælsið, innanfyri rímilig og lóglig mørk, eiga myndugleikarnir at tryggja. Børn kunnu klára seg væl, hóast truplar umstøður. Og øll foreldur gera sítt besta, uttan mun til hvønn familjuform, tey skipa seg í. Men granskingin lýgur ikki: Ikki allir familjuformar geva eins góð úrslit. Tískil eiga myndugleikarnir at stuðla tí familjuforminum, sum veitir børnum best kor. Hesin er siðbundna hjúnabandið.